چاپ(Print) در لغت به‌معنای نقش، اثر، مُهر، و نشان آمده و در متون مختلف كلمات طبع، باسمه، و تافت به‌عنوان مترادف آن به‌كار رفته است.

در اصطلاح، به عمل، فن، و صنعت تكثیر صورت نقوش دوبعدی (حروف، ارقام، خطوط، تصاویر، و جز آن) به‌وسیله انداختن اثر این نقوش بر كاغذ، پارچه، یا مواد دیگر، به‌ویژه چاپ مواد خواندنی، با تصویر یا بدون تصویر بر روی كاغذ گفته می‌شود. در تعریفی دیگر، چاپ مجموع عملیاتی است كه متن خام را به اثر درخور انتشار مانند كتاب، مجله، روزنامه، و جز آن تبدیل كند. چاپخانه نیز در لغت به‌معنای محل و مكان چاپ كردن و در متون مختلف كلمات مطبعه، دارالطباعه، و باسمه‌خانه به‌عنوان مترادف آن به‌كار رفته است. چاپخانه مؤسسه یا كارگاهی است كه از عهده انجام كارهای چاپی بر روی كاغذ و سایر اشیا از طریق انواع چاپ برآید و، به تعبیری دیگر، محلی است كه چاپ كتاب، نشریات، و مانند آن در آنجا انجام می‌گیرد.

اختراع چاپ بوسیله گوتنبرگ

در میانه های قرن 15 انقلاب بزرگی در شرف وقوع بود. در 1452، گوتنبرگ آلمانی به ایده چاپ متحرک تحقق بخشید. وی در کارگاهش فناوری ساخت ورق، جوهر پایه روغنی و پرس را برای چاپ یک کتاب گردهم آورد چاپ را اختراع کرد. در واقع او از فناوری هایی که سالها قبل برای آنها فکر و تلاش شده بود را به ثمر رساند.

گوتنبرگ، چاپگر آلمانی، نخستین كسی بود كه برای هر حرف قطعه فلزی جداگانه درنظر گرفت. وی قطعه‌ها را برای تركیب كلمات مناسب كنار هم قرار داد، بر آنها مركب مالید، و بر ورق‌های كاغذ فشرد و به این ترتیب چاپ نوین را باب كرد. وی حروف را ابتدا از جنس چوب، سپس از سرب، و بعدها از آلیاژ سرب، قلع، و آنتیموان ساخت. گوتنبرگ روزانه بین 300 تا 500 برگ چاپ می‌كرد. نخستین كتابی كه او به این شكل پدید آورد كتاب مقدس 42 سطری بود. كتاب‌هایی كه در این زمان به‌چاپ می‌رسید به اینكونابولا معروف است.

ابداع گوتنبرگ ظرف مدتی حدود 40 سال در همه كشورهای عمده اروپایی رواج یافت و چاپخانه‌هایی با این روش به‌وجود آمد. در فاصله سال‌های 1460 ـ 1470 م. چاپخانه‌هایی در آلمان و سایر كشورهای اروپایی پدید آمد. در نیم‌قرن نخست پس از كار گوتنبرگ، حدود چهل‌هزار كتاب به چاپ رسید و شمارگان مجموع آنها از 12 میلیون نسخه فراتر رفت. در پایان قرن پانزدهم در اروپا، بیش از دویست چاپخانه در شصت‌ونه شهر فعالیت مستمر داشتند. از جمله چاپخانه‌های مهم آن دوره می‌توان به چاپخانه آنتون كابرگر در شهر نورنبرگ اشاره كرد كه تعداد ماشین‌های چاپ آن 24 دستگاه بود و صدها نفر در آن چاپخانه كار می‌كردند.

از دیگر خدمات گوتنبرگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-ابداع روش چاپ پیچشی به کمک روغن زیتون که تا سالها در آسیا و اروپا به کار می رفت.

-توسعه روش بلوکی چاپ که پس از بازگشت مارکو پولو از آسیا ابداع شده بود.

-توسعه روش ساخت کاغذ به تعداد زیاد که از چین وارد اروپا شده بود.

-توسعه روشهای ساخت مرکب.

-توسعه روش منگنه و قالب بندی کتاب که اجازه چاپ کتابهای قطور را می داد.

البته شایان ذکر است که این کتابها توسط دیگران و در سالها بعد بازهم پیشرفت داده شد.

پیشرفت این صنعت بعد از زمان گوتنبرگ تا قرن بیستم

-حدود 1490 میلادی روشهای مختلف اسیدکاری روی صفحات فلزی شکل گرفت. سال 1550 اولین لنز توسط کاردون (Cardon) ایتالیایی ساخته شد. آلومیس زنه فلدر در سال 1796 روش لیتوگرافی را ابداع نمود. وی به مخترع چاپ سنگی شهرت دارد.

-حدود سال 1799 تا 1800 اوبی رو در پاریس نخستین دستگاه کاغذسازی را اختراع نمود. در سال 1820 دستگاه های کامل تری ساخته شد.

-در سال 1811 نخستین ماشین سیلندی لتر پرس كه با نیروی بخار كار می كرد توسط كونیك Koenig مخترع آلمانی ساخته شد. و در سال 1818 با همكاری باور – ماشین چاپ سیلندی مضاعف عرضه گردید كه پشت در وی كاغذ در این دستگاه به چاپ می رسید.

-در سال 1822 ویلیام چرچ church اولین ماشین حروفچینی را به ثبت رسانید.

-در سالهای 1826 و 1852 نیس فورنیس S.N.Niepce و تالبوت Talbot تهیه فرم چاپ روی صفحه های فلزی از جمله مس را به طریقه فتو مكانیكی ابداع كردند وبا ساخت برس دستیف نمونه هایی تكثیر نمودند.

-در سال 1844 ریچارد هو در ایالات متحده ماشین چاپ رتاتیو را به ثبت رسانید فرم چاپ به صورت مدور، دور سیلند بسته می شد.

-ژیلوت Gillot به سال 1850رسید كاری روی فلز را تكامل بخشید.

-در سال 1851 اسكات آرشر Archer روش كلودیوم مرطوب (شیشه نگاتیو) را ارایه كرد.

-در سال 1859 هنری جمز H. james در انگلستان با روش فتوشیمی گرافی كلیشه زیر را ساخت.

-در سال 1866 در ایالات متحده اولین ماشین چاپ با كاغذ رول به ثبت رسید.

-1870 اولین دوربین نوسانی ریلی توسط موس Moss ساخته شد.

-سال 1874 كارل كلیچ K.klic اهل چك با استفاده از نوعی كاغذ كاربن، تهیه فرم را بهبود بخشید.

-در سال 1910 اولین ماشین هلیوگراور با استفاده از تیغه دكتر بلید شروع به كار كرد.

-در سال 1912 ماشین چاپ پشت وروزن افست توسط كاسپارهرمان طراحی و ساخته شد(كاغذ به صورت رول).

-در سال 1912 شركت رولند ماشین چاپ افست با سه سیلندر مسلوی را تولید كرد.

-در سال 1950 سیستم حروفچینی منوفتو (تكامل یافته منوتایپ) اختراع شد.

-در سال 1965 دكتر هل Dr.Hell با ارایه سیستمی نوین و ساخت دستگاه اسكنر تحول بزرگی در حروفچینی و فتو لیتوگرافی به وجود آورد.

-در سال 1976 اشعه لیزر در دستگاههای فتو لیتو گرافی و حروفچینی به كار گرفته شد.